Tematykę przestępstwa niealimentacji reguluje art. 209 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r. Przestępstwo to popełnia ten kto:
a) uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące i podlega wówczas grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku;
b) jeżeli sprawca czynu określonego powyżej naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.
Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w art. 209 § 1kk , który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.
Ustawą z 23.3.2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 952) – obowiązującą od 8.5.2017 r. – wprowadzono istotne zmiany w art. 209 KK, które wpłynęły na zakres kryminalizacji omawianego czynu. Zgodnie z intencją ustawodawcy celem tych zmian jest wzmocnienie realizacji obowiązku opieki przez zaspokojenie potrzeb materialnych osób, które same nie są w stanie ich zaspokoić. Najważniejszą zmianą jest ograniczenie zakresu ochrony opieki materialnej przewidzianej w art. 209 KK, wyłącznie do obowiązku alimentacyjnego, oznacza to, że zrezygnowano z ochrony innych obowiązków opieki związanych z koniecznością łożenia na utrzymanie innej osoby. Inne zasadnicze zmiany dotyczą rezygnacji ze znamienia "uporczywości" uchylania się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz wprowadzenia "sztywnego" określenia wysokości zaległości alimentacyjnych, przez wskazanie, że ich łączna wysokość ma stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Zrezygnowano także w typie podstawowym art. 209 § 1 KK z konieczności wskazania, że uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego musi prowadzić do sytuacji narażenia na niebezpieczeństwo braku zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych beneficjenta świadczenia. Okoliczność ta została zarezerwowana wyłącznie dla typu kwalifikowanego z art. 209 § 1a KK. W nowym typie podstawowym przewidziano także obniżenie górnej granicy kary pozbawienia wolności z lat 2 do roku. Ustawodawca doprecyzował także źródła powstania obowiązku alimentacyjnego i rozszerzył je w zakresie orzeczenia sądowego, ugody lub jakiejkolwiek innej umowy. Ustawodawca wprowadził także do omawianego przepisu nowe instytucje zawierające okoliczności wyłączające karalność czynu. W art. 209 § 4 KK zawarto obligatoryjną klauzulę "nie podlega karze" w przypadku sprawcy przestępstwa niealimentacji w typie podstawowym, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty. Natomiast w art. 209 § 5 KK ujęto instytucję obligatoryjnego odstąpienia od wymierzenia kary przez sąd, jeżeli sprawca przestępstwa niealimentacji w typie kwalifikowanym (§ 1a), nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.